Sonbahar 2005’te, Hollandalı Fizikçi Dr. Paul de Haas’ın Flash™ programcılığı ile benim yol göstericiliğim ve katkılarım uzantısında, Şeyh Abdülbaki Nasır Dede’nin (1765-1821) ney perdelerini gösteren ve duyuran bir Flash™ tasarımı ortaya çıktı.

Tasarımda kullandığımız ve aşağıda görülen ney perdeleri grafiği ile kız neyi sample kayıtlarını kendim hazırladım.

Yukarıdaki grafiğin aynı, doktora tezimin 178. sayfasında mevcuttur.

Grafikte, ney deliklerine uygulanacak parmak pozisyonları görülüyor. Siyah daireler deliklerin tam kapanacağını, yarım-daireler deliklerin yarım kapanacağını, taralı yarım-daireler ve halkalar delikler kapansa da kapanmasa da ciddi bir fark olmayacağını betimliyor.

Notasyonu, Abdülbaki Nasır Dede’nin ney perdelerini ifade edebilmek üzere, kendim geliştirdim. Birlik notalar “tam perdeleri”, içi dolu ve elmas başlı notalar “nim perdeleri” belirtir. Buna göre, ana dizi Rast’tır (Do Majör). Nitekim, buselik ile mahur perdeleri ve bunların oktavları arızalı seslerdir.

Etkileşimli Ney Perdeleri Flash™’ı çalıştırabilmek için internet gezgininizde Adobe Flash Player™ eklentisi kurulu olmalıdır. Eğer kurulu değilse, http://get.adobe.com/flashplayer/ adresine uğrayıp gerekli işlemleri yapmalısınız.

Ney Perdeleri Flash™ tasarımını çalıştırmak için tıklayın.

Program yüklenirken lütfen sabredin! Bağlanma hızınız düşükse, ney sample kayıtlarının yüklenmesi zaman alacaktır.

Bu arada, hoperlörlerinizin sesini açmayı unutmayın. Hoperlörünüz yoksa, en kısa zamanda bir çift edinmenizi tavsiye ederim!

Yeri gelmişken, bazı açıklamalarda bulunmak istiyorum.

Grafikte görülebileceği üzere, bazı ney perdelerini farklı parmak veya üfleme teknikleri ile elde etmek mümkündür. Olağan yoldan elde edilen perdeler ile bunların arasındaki farkı duyurabilmek için, tiz sample kayıtlarda selenleri vurgulayacak şekilde neyi arpejli üfledim.

Bir ney perdesinin sesini işitmek için, imleçi grafik üstünde deliklere yahut perde adına yönlendirin ve sol tıklayın.

Tıklayıp bıraktınız mı? O halde ses hemen kesilecektir. Ses kesilmesin istiyorsanız, sol tıkladıktan sonra basılı tutmaya devam edin, yahut, basılı tutmaya devam ettiğiniz halde, imleçi hafif sola kaydırıp fareyi bırakın.

Şimdi birden çok perdeyi aynı anda işitmek için tam fırsat! Bir perde ses vermekteyken, hemen başka bir perde üzerinde aynı işlemi uygulayın!

Ney Perdeleri Flash™ tasarımı, geleneksel ney perdelerinin ve parmak pozisyonlarının doğrudan deneyimlenmesi açısından bence çok pratik bir uygulama.

Hoşunuza gittiyse, arkadaşlarınıza tavsiye edebilirsiniz!