Holder komması

Holder komması, oktavın 53. kökü değerinde bir bağıl frekansa sahip aralık birimidir. Diğer bir deyişle, oktavın logaritmik 53 eşit parçaya taksim edilmesiyle ortaya çıkar:

53√2= e (ln(2)/53) = 1.01316 Hz (1200/53 = 22.64151 sent)

“Holder komması sistemi” yahut Alexander J. Ellis’e göre “Mercator devri“, mükemmele yakın saf beşli aralığı ihtiva eden bir temperamandır:

(1200/53) * 31 = 701.88679 sent

Mercator devrinin beşlisi ile saf beşli arasında Mercator kommasının 53’te biri kadar, yani insan kulağının algılayamayacağı bir fark vardır:

(log 1.5) * 1200/(log 2) = 701.955 sent

701.95500 – 701.88679 =

53√((353)/(284)) 53√1.00209 = 0.06821 sent

Mercator kommasının 53’te biri kadar tempere edilmiş beşliler üst üste bindirildiğinde 54. adımda başlanılan noktaya (oktav farkıyla) dönülür (Bkz. 53-ton_Eşit_Taksimat).

Marin Mersenne’in 1637 yılında bildirdiğine göre, bu aralık birimini Batı’da ilk keşfeden Belçikalı Mühendis Jean Galle’dir. 1660’ta Nicolaus Mercator tarafından yukarıdaki kesin matematiksel tarifi verilmiştir. Daha sonra, Isaac Newton’un yayınlanmamış 1664-65 tarihli risalelerinde ve William Holder’in 1684 tarihli müzik teorisi kitabında, “Mercator devrinden” sözedildiği görülür.

Holder kommasına Yılmaz Uysal “uygun”, Mildan Niyazi Ayomak ise “minik” der. Mercator kommasıyla karıştırılmaması ve 17. Yüzyıl Avrupası ile irtibatlandırılması bakımından, Holder komması tabiri daha doğrudur.

Leave a Reply